Монголын эдийн засаг зах зээлийн мэдээ
Орон сууцны санхүүжилтийг хэн өгөх вэ?
Өчигдөр 8 цаг 39 минут
Удтал дуугаа хураасан Н.Батбаяр сайд өчигдөр сэтгүүлчидтэй уулзан, ам уушгиа нээлцжээ. Чингис нэртэй бондын хөрөнгийг чухам юунд зарцуулахаа мэдэхгүй хэсэг хугацаа алдсан ч хүүнд огт санаа зовохгүй байгаагаа бас мэдэгджээ.
Бондоос босгосон мөнгөө авто болон төмөр зам, эрчим хүчний шинэ эх үүсвэр барьж байгуулахад зарцуулах гэнэ. Харин цөөнгүй хүмүүсийн чих тавин хүлээсэн орон сууцны санхүүжилт, моргейжийн зээлийн тухайд сайд “Нийгмийн даатгалын санд нийт 5.6 их наяд төгрөг байгаа. Үүнийг моргейжийн зээл болгон хувиргах замаар бодит эдийн засагт хөрөнгө оруулалт хийнэ” гэсэн хоёрхон өгүүлбэр хэлжээ. Түрүүчийн Засгийн газрын хэрэгжүүлсэн бага хувийн хүүтэй орон сууцны хөтөлбөрийн буянаар орон сууцтай болсон нь цөөнгүй ч хөтөлбөрийн балгаар хашаа байшингаа зарчихаад баларч суугаа нь бас бий.
Тэдний амыг хаахын тулд Засгийн газраас 30 тэрбум төгрөгийн санхүүжилт олгосон. Түүгээр нь шалгуурт тэнцсэн ч байрандаа орж амжаагүй 700 өрхийн асуудлыг шийдэхийг Төрийн банкинд даалгасан сурагтай.
Харин хаачихаа мэдэхээ байсан нэгэн газар бол Орон сууц санхүүжилтийн корпораци /ОССК/ юм. Зүгээр суухаар зүлгэж суухын үлгэрээр 100 мянган айлын орон сууцны хөтөлбөрийн дагуу зургаан хувийн хүүтэй орон сууцны хөнгөлөлттэй зээлд хамрагдах нөхцөлийг хангасан хүмүүсийн материалыг хүлээн авсан шигээ зугаацах болжээ. Гэхдээ бүрдүүлсэн материал нь хэнд очиж, хэзээ зээл нь олгох нь тодорхойгүй болохоор үр дүнтэй ажил хийж байна гэхэд бэрх. Салбарын дэд сайдаас зарим зүйлийг лавлахад “Орон сууцны хөтөлбөр үргэлжилнэ. Гэхдээ хэн хэрэгжүүлэх нь одоогоор тодорхойгүй. Орон сууц санхүүжилтийн корпорацийн хувьд бүтцийн өөрчлөлт хийнэ. Тус байгууллага цаашид чухам ямар үүрэгтэй ажиллахыг хэлэхэд эртдэнэ.
Иргэдээ орон сууцжуулахад амжилт гаргасан улс орнуудын туршлагаар Моргейжийн банк байгуулахыг үгүйсгэхгүй. Санхүүжилтийн хувьд дэлхийн зах зээл дээрээс ч хөрөнгө татах боломжтой” гэсэн хариултыг өгч байна.
Харин салбарын яамдын зүгээс ОССК-аа хэрхэхийг мэдэхгүй Засгийн газрын шийдийг харзнан хүлээж байгаа гэх. Ийм л нэг Зэлтэрийн гацаанд таг суусан байгууллага өөрийн сайтдаа “Одоогийн байдлаар Монгол Улсын Засгийн газраас зээл олгохтой холбогдуулан албан ёсны шийдвэр ирээгүй бөгөөд ОССК нь ямар нэг урт хугацаат зээл олгохгүй байгааг мэдэгдье” гэсэн сануулга тавиад хэдэн сар болж байна.
Эрэлтийг нийлүүлэлт дагадаг номтой. Гэтэл эрэлтийг улам дэвэргээд байгаа хэр нь нийлүүлэлтэд нь анхааралгүй орхисноос бага хүүтэй орон сууцны зээл амжилтад хүрэлгүй гацаж орхисон нь энэ. Салбар тэргүүлсэн сайд Нийгмийн даатгалын сангаас санхүүжүүлэн моргейжийн зээлийг үргэлжлүүлнэ гэжээ. Гэтэл тус санд сайдын хэлсэн шиг олон их наяд төгрөг бий эсэх нь эргэлзээтэй. Саяхныг хүртэл УИХ-ын гишүүн С.Эрдэнийн эрж хайгаад олоогүй мөнгийг Засгийн газар нөхөж хийсэн гэсэн мэдээлэл огт сонсогдоогүй.
Орон сууц гэдэг хүний анхдагч хэрэгцээ. Ялангуяа монгол хүнд гэр оронгүй хэсүүчилж амьдарна гэсэн ойлголт байдаггүй. Тиймээс ч орон сууцны зээлд хамгаа хамж өгчихөөд сэтгэл өөдрөг алхаж яваа нь захаас аваад олон бий. Зээлэнд байгаагаа барьж суугаа тэдэнд атаархан яавал зээлээр ч болтугай байртай болох вэ хэмээн зүүдэлж суугаа олонд дуулгах сайн мэдээ өнөө хэр алга байна.
Монголбанкны судалснаар таван өрх тутамд нэг орон сууц ногдож байгаа ч нийслэлийн нийт өрхийн 78 хувь буюу 184 мянган өрх нь гэр хороололд аж төрж байна. Харин 37 өрх тутамд нэг ипотекийн зээлдэгч байгаа нь орон сууцны зээлийг өргөжүүлж байж л орон сууцанд амьдрагчдыг тоог өсгөнө гэдэг нь харагдана. Хорь гаруйхан жилийн өмнө бүгд нэг гараанаас зах зээл рүү орсон монголчуудын хэдхэн хувь нь л өнгөрсөн хугацаанд хөрөнгө хуримтлуулж амжсан. Олонх нь орон сууцтай болж амжилгүй зах зээлд ширвэгдэн амьдарч байна.
Гадаадад ажиллагсдын хувьд ч туйлын мөрөөдөл нь орон сууц л байдаг. Орон сууцтай болчихвол хүний нутагт хоргодоод байх юм тэдэнд үгүй. Ингээд бодохоор сайд дарга нарын хамгийн түрүүн санаа тавих асуудлын нэг нь орон сууцжуулах ажил баймаар. Энэ жилийн нийслэлийн хэд хэдэн газарт дахин төлөвлөлт хийж, орон сууцны хороолол барихаар болсон. Барилга барих компани олдохгүйн зовлон үгүй. Манайхан хэдийнэ хороолол хорооллоор нь бариад сурчихсан.
Харин тэр бөөн бөөн хороололд аж төрөх хүсэл нь байвч “тоолдог” нь дутмаг иргэдээ яах вэ, сайд нараа. Хорооллоо барьж байж дараа нь шийднэ гэж хойшлуулж болох ч өнөө маргаашгүй орон сууцтай болохоор мөрөөдөн суугаа иргэдэд бодитой мэдээлэл ус агаар шиг хэрэгтэй байна.
Бондоос босгосон мөнгөө авто болон төмөр зам, эрчим хүчний шинэ эх үүсвэр барьж байгуулахад зарцуулах гэнэ. Харин цөөнгүй хүмүүсийн чих тавин хүлээсэн орон сууцны санхүүжилт, моргейжийн зээлийн тухайд сайд “Нийгмийн даатгалын санд нийт 5.6 их наяд төгрөг байгаа. Үүнийг моргейжийн зээл болгон хувиргах замаар бодит эдийн засагт хөрөнгө оруулалт хийнэ” гэсэн хоёрхон өгүүлбэр хэлжээ. Түрүүчийн Засгийн газрын хэрэгжүүлсэн бага хувийн хүүтэй орон сууцны хөтөлбөрийн буянаар орон сууцтай болсон нь цөөнгүй ч хөтөлбөрийн балгаар хашаа байшингаа зарчихаад баларч суугаа нь бас бий.
Тэдний амыг хаахын тулд Засгийн газраас 30 тэрбум төгрөгийн санхүүжилт олгосон. Түүгээр нь шалгуурт тэнцсэн ч байрандаа орж амжаагүй 700 өрхийн асуудлыг шийдэхийг Төрийн банкинд даалгасан сурагтай.
Харин хаачихаа мэдэхээ байсан нэгэн газар бол Орон сууц санхүүжилтийн корпораци /ОССК/ юм. Зүгээр суухаар зүлгэж суухын үлгэрээр 100 мянган айлын орон сууцны хөтөлбөрийн дагуу зургаан хувийн хүүтэй орон сууцны хөнгөлөлттэй зээлд хамрагдах нөхцөлийг хангасан хүмүүсийн материалыг хүлээн авсан шигээ зугаацах болжээ. Гэхдээ бүрдүүлсэн материал нь хэнд очиж, хэзээ зээл нь олгох нь тодорхойгүй болохоор үр дүнтэй ажил хийж байна гэхэд бэрх. Салбарын дэд сайдаас зарим зүйлийг лавлахад “Орон сууцны хөтөлбөр үргэлжилнэ. Гэхдээ хэн хэрэгжүүлэх нь одоогоор тодорхойгүй. Орон сууц санхүүжилтийн корпорацийн хувьд бүтцийн өөрчлөлт хийнэ. Тус байгууллага цаашид чухам ямар үүрэгтэй ажиллахыг хэлэхэд эртдэнэ.
Иргэдээ орон сууцжуулахад амжилт гаргасан улс орнуудын туршлагаар Моргейжийн банк байгуулахыг үгүйсгэхгүй. Санхүүжилтийн хувьд дэлхийн зах зээл дээрээс ч хөрөнгө татах боломжтой” гэсэн хариултыг өгч байна.
Харин салбарын яамдын зүгээс ОССК-аа хэрхэхийг мэдэхгүй Засгийн газрын шийдийг харзнан хүлээж байгаа гэх. Ийм л нэг Зэлтэрийн гацаанд таг суусан байгууллага өөрийн сайтдаа “Одоогийн байдлаар Монгол Улсын Засгийн газраас зээл олгохтой холбогдуулан албан ёсны шийдвэр ирээгүй бөгөөд ОССК нь ямар нэг урт хугацаат зээл олгохгүй байгааг мэдэгдье” гэсэн сануулга тавиад хэдэн сар болж байна.
Эрэлтийг нийлүүлэлт дагадаг номтой. Гэтэл эрэлтийг улам дэвэргээд байгаа хэр нь нийлүүлэлтэд нь анхааралгүй орхисноос бага хүүтэй орон сууцны зээл амжилтад хүрэлгүй гацаж орхисон нь энэ. Салбар тэргүүлсэн сайд Нийгмийн даатгалын сангаас санхүүжүүлэн моргейжийн зээлийг үргэлжлүүлнэ гэжээ. Гэтэл тус санд сайдын хэлсэн шиг олон их наяд төгрөг бий эсэх нь эргэлзээтэй. Саяхныг хүртэл УИХ-ын гишүүн С.Эрдэнийн эрж хайгаад олоогүй мөнгийг Засгийн газар нөхөж хийсэн гэсэн мэдээлэл огт сонсогдоогүй.
Орон сууц гэдэг хүний анхдагч хэрэгцээ. Ялангуяа монгол хүнд гэр оронгүй хэсүүчилж амьдарна гэсэн ойлголт байдаггүй. Тиймээс ч орон сууцны зээлд хамгаа хамж өгчихөөд сэтгэл өөдрөг алхаж яваа нь захаас аваад олон бий. Зээлэнд байгаагаа барьж суугаа тэдэнд атаархан яавал зээлээр ч болтугай байртай болох вэ хэмээн зүүдэлж суугаа олонд дуулгах сайн мэдээ өнөө хэр алга байна.
Монголбанкны судалснаар таван өрх тутамд нэг орон сууц ногдож байгаа ч нийслэлийн нийт өрхийн 78 хувь буюу 184 мянган өрх нь гэр хороололд аж төрж байна. Харин 37 өрх тутамд нэг ипотекийн зээлдэгч байгаа нь орон сууцны зээлийг өргөжүүлж байж л орон сууцанд амьдрагчдыг тоог өсгөнө гэдэг нь харагдана. Хорь гаруйхан жилийн өмнө бүгд нэг гараанаас зах зээл рүү орсон монголчуудын хэдхэн хувь нь л өнгөрсөн хугацаанд хөрөнгө хуримтлуулж амжсан. Олонх нь орон сууцтай болж амжилгүй зах зээлд ширвэгдэн амьдарч байна.
Гадаадад ажиллагсдын хувьд ч туйлын мөрөөдөл нь орон сууц л байдаг. Орон сууцтай болчихвол хүний нутагт хоргодоод байх юм тэдэнд үгүй. Ингээд бодохоор сайд дарга нарын хамгийн түрүүн санаа тавих асуудлын нэг нь орон сууцжуулах ажил баймаар. Энэ жилийн нийслэлийн хэд хэдэн газарт дахин төлөвлөлт хийж, орон сууцны хороолол барихаар болсон. Барилга барих компани олдохгүйн зовлон үгүй. Манайхан хэдийнэ хороолол хорооллоор нь бариад сурчихсан.
Харин тэр бөөн бөөн хороололд аж төрөх хүсэл нь байвч “тоолдог” нь дутмаг иргэдээ яах вэ, сайд нараа. Хорооллоо барьж байж дараа нь шийднэ гэж хойшлуулж болох ч өнөө маргаашгүй орон сууцтай болохоор мөрөөдөн суугаа иргэдэд бодитой мэдээлэл ус агаар шиг хэрэгтэй байна.
Д.СУРА